Hvala Allahu Uzvišenom na svim blagodatima. Hvala mu na blagodati islama i imana. Neka je salavat i selam na našeg Poslanika Muhameda, s.a.v.s na njegove časne ashabe i sve koji ga slijede u dobru do sudnjeg dana.
Draga braćo!
Allah dž.š. u Kur’ani kerimu kaže:
إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلَّا اللَّهَ ۖ فَعَسَىٰ أُولَٰئِكَ أَن يَكُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِينَ
„Allahove džamije održavaju oni koji u Allaha i u onaj svijet vjeruju i koji molitvu obavljaju i zekat daju i koji se nikoga osim Allaha ne boje; oni su, nadati se je, na Pravome putu.“
الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا
„Džamije su Allaha radi, i ne molite se, pored Allaha, nikome!“
Koliko su naše mostarske džamije, ali i sve druge džamije svijeta važne i bitne za vjerski ali i sveukupni život muslimana nam govori činjenica da je Kaba u Časnoj Mekki podignuta i sagrađena kao prvi hram na Zemlji sa ciljem da se u njemu Allahu pada na sedždu i Allah dž.š. veliča i slavi. Ista svrha je i Kabe i svake druge džamije na svijetu. Ibadet Allahu jednom i jedinom.
Druga činjenica koja nama govori o neizmjernoj važnosti džamija i mesdžida je to da je Poslanik, s.a.v.s. nakon hidžre iz rodne Mekke u Medinu odmah krenuo u izgradnju dvije džamije, prvo džamija u predgrađu Medina, Kuba, a onda i svoju džamiju u Medini.
Džamija ima nekoliko važnih funkcija u životu muslimana. Prva i osnovna je izgradnja imana kroz namaz, učenje Kur’ana, zikr, predavanja, mekteb, edukacija za sve uzraste što ima važnu ulogu u kreiranju karakterne, odgojene i plemenite ličnosti muslimana.
Druga uloga džamije je da kroz džemat i džematske aktivnosti gradi jaku zajednicu muslimana koja će biti zdrava, aktivna, prosperitetna i korisna za sve ljude. Posebno treba istaći bogobojaznost kao izuzetno bitnu odliku istinskih vjernika u izgradnji njihovog imana, a samim tim njihovog odnosa prema džamiji, džematu i zajednici.
Poštovana braćo,
Sultan Selimov mesdžid u kojem se nalazimo je, uz Sinan – pašinu džamiju, najstariji vakuf Mostara. Nalazi se na mjestu gdje su udareni prvi temelji ovom gradu. Na mesdžidu nije postojao natpis iz kojeg bi se mogla utvrditi tačna godina njegove gradnje, ali se sa sigurnošću može prihvatiti da je sagrađen u vrijeme vladavine sultana Selima I Javuza između 1512. i 1520. godine. Njegova površina je 80 m2, a površina njegove nadstrešnice 23 m2.
Hivzija Hasandedić tvrdi da se prvi spomen ovog medžida nalazi u vakufnami Derviš-paše Bajezidagića (napisana 1593. god.) gdje se ona naziva „Emirova“ (vladareva) džamija, jer je u to vrijeme bila jedina džamija sagrađena na ime jednog vladara koja je u narodu pored prvog nosila i naziv Careva džamija.
Važnost ovog mesdžida je nemjerljiva, jer se nalazi u sklopu kompleksa Starog mosta te je upravo iz tog razloga obnovljen u sklopu obnove mosta i stare jezgre Mostara. S obzirom na njegovu neizmjernu kulturno-historijsku vrijednost Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika ga je proglasila nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine u sklopu graditeljske cjeline Starog mosta sa kulama. Historijska je činjenica da je most dugo vremena služio kao munara mesdžidu.
Naime, na strani ćuprije s njene južne strane nalazio se je jedan kamen nešto izdignutiji iznad kaldrme, koji je mujezinu služio kao stajalište. Kad bi stao na taj kamen, bio je okrenut kibli, kao izlaz na šerefe munare. Također, ovaj kamen je služio kao munara kako Sultan Selimovom mesdžidu, tako i Sinan-begovom mesdžidu u blizini punih pedeset i pet godina, sve dok se uz njega nije izgradila munara, te je mesdžid postao poznat kao Atik ili Stara džamija sada poznata kao i Sinan Pašina džamija na Mejdanu.
U prilog ovome je i Alija Nametak zabilježio predanje da su čuvari mostarske tvrđave, koji su klanjali u ovoj džamiji, okuisali na usponu mosta. Ezan-taš tj. ezan kamen je bio prisutan i imao svoje mjesto na Starom mostu sve do ratnih razaranja, što vidimo iz dopisa i zahtjeva tadašnjeg mostarskog muftije h. Seid ef. Smajkića gradskim vlastima da vrate ovaj kamen kako bi se koristio u izvornoj namjeni.
Mesdžid sultana Selima je imao razvijen vjerski život, što spoznajemo iz historijske građe o njegovim imamima i mujezinima, pa je čak imao uposlenog i muallima, što znači da je se u njemu vršilo i podučavanje djece.
S obzirom da je mesdžid napravljen uz Stari most i dvije stražarske kule, značajan broj njegovog džemata su činili vojnici koji su tuda služili.
S obzirom na mnogobrojne dokumente i pisane tragove o imenima imama koji su tu obavljali dužnost, nalaže se zaključak da je mesdžid imao razvijen vjerski život, te da su se u njemu obavljale određene vjerske aktivnosti, kao i mektebska pouka.
Mualim u džamijskom mektebu bio je mevlana Bajezid. U spomenutoj vakufnami Derviš-paše Bajezidagića se navodi da petkom njegov muderris kazuje vazu-nasihat u Sultan-džamiji dok se njegova medresa napravi.
U novije vrijeme, tačnije od polovine pretprošlog stoljeća imamsku dužnost u ovoj džamiji vršili su članovi porodice Gluhića. Za vrijeme Omer-paše Latasa za imama ove džamije dekretom je postavljen Omer ef. Gluhić koji je tu dužnost obnašao sve do svoje smrti 1884. godine. Od 1884. do 1892. godine imamom ove džamije bio je sin mu hafiz Muhamed ef. Posljednji imam ove džamije bio je Salih ef. Novo…
Iz uredovne potvrde od 07. marta 1920. god. saznajemo da je hafiz Salih ef. Novo iz Mostara, dekretom Ulema – medžlisa u Sarajevu od 12. jula 1910. godine imenovani imam Javuz sultan Selimove džamije u Mostaru.
Na osnovu historijskih, dokumentiranih i arhivskih činjenica možemo kazati da vakuf Sultana Selima I Javuza na Starom mostu u sklopu stare jezgre grada Mostara ima svoj historijski kontinuitet vjerskog objekta – tj. mesdžida kao i legitimitet vakufa te sva obilježja mesdžida mihrab, minberu i mahfil.
Poštovana braćo,
Mesdžid u kojem se danas nalazimo je dugo godina radi uzurpacije i pretvaranja u trgovinu bio uskraćen svoje uloge i značaja. I ne samo uzurpacije nego i bezdušnog negiranja uzurpatora da se u mesdžidu uopšte klanjalo, da je ovo bio mesdžid i vakuf i da su se obavljale druge vjerske aktivnosti u njemu.
Danas mu uz Allahovu pomoć vraćamo tu ulogu onako kako nas uzvišeni Allah zadužuje.
A na osnovu Allahovog zaduženja u ajetima i hadisa Poslanika, s.a.v.s. zadužuje nas i Vijeće za fetve Rijaseta Islamske zajednice u BiH, koje je donijelo posebnu fetvu kojom se Medžlisu Islamske zajednice Mostar naređuje da ovaj mesdžid vrati svojoj osnovnoj funkciji što danas i činimo. Neka je hvala i slava Allahu Uzvišenom.
Od danas će se u Sultan Selimovom mesdžidu obavljati džume i namazi i bit će mu vraćena njegova osnovna funkcija.
Zahvaljujem se svima vama, svim džematlijama koji su došli da nas podrže i zajednički doprinesemo ovome historijskom činu. Allah vas nagradio.
Pozivam vas da i u narednim danima budete redovni na namazima u ovom mesdžidu.
Neka je hvala Allahu na početku i na kraju.
mr. Dino ef. Maksumić, glavni imam MIZ Mostar
Sultan Selimov mesdžid kod Starog Mosta, Mostar 29. august 2025. / 6. rebiul’evvel 1447. h.g.
